Jeszcze jedna Matka

Pozostając w klimacie zbliżającego się majowego Dnia Matki prezentujemy kolejną pracę odnoszącą się do postaci kobiety-rodzicielki. Tym razem będzie to rzeźba uznanej artystki Barbary Bieniulis-Strynkiewicz, prezentowana na III Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie (1952/1953 r.).

Artystka stworzyła swoisty pomnik matki karmiącej. Wśród rzeźb eksponowanych w kozłowieckiej Galerii Sztuki Socrealizmu oglądamy siedzącą na niskiej podstawie młodą kobietę. Jej tułów i głowa skręcone są w lewo, prawa noga mocno zgięta, a lewa – podwinięta. Obiema rękami podtrzymuje nagie niemowlę ssące pierś. Ubrana jest w sukienkę i szal narzucony na plecy, z lewej strony zsunięte, odsłaniające ramię i pierś. Mała głowa kobiety, ze schematycznie potraktowaną twarzą, osadzona jest na długiej mocnej szyi. To kompozycja statyczna, z wygładzoną fakturą, tylko w partii szala nieco chropawą.

Jest to jedna z wielu prac o tematyce rodzinnej, jakie powstawały po II wojnie światowej w nurcie socrealizmu. Stworzenie silnego socjalistycznego społeczeństwa stanowiło ważny element na drodze wprowadzania i utrwalania systemu komunistycznego, więc odbicie tych tendencji znalazło się również w twórczości ówczesnych artystów. Pamiętać należy, iż oprócz olbrzymich wojennych zniszczeń materialnych państwo polskie zmierzyć się też musiało ze stratami ludzkimi. Przed wybuchem II wojny światowej Polskę zamieszkiwało około 35 mln osób. Po zakończeniu działań zbrojnych liczba ludności zmalała do 23,5 mln osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 76 osób na 1 km2. Śmierć poniosło ok. 6 mln Polaków, zmiana granic Polski spowodowała przymusowe przesiedlenie ok. 4 mln osób, a kolejny 1 mln wyemigrował na zachód Europy. Lata 1946–1960 są okresem wyżu spowodowanego kompensacją strat wojennych, a jego przyczyny należy upatrywać w zakończeniu wojny — pokoju i względnej stabilizacji. Powszechne stało się zakładanie rodzin i posiadanie potomstwa, przeważała liczba kobiet nad mężczyznami, co przyczyniło się do zwiększonej liczby urodzeń. Przyrost naturalny dla Polski wynosił wówczas blisko 20‰. Na sytuację życiową rodzin wpływały w dużym stopniu przemiany w warunkach pracy oraz przedsięwzięcia podejmowane dla ochrony zdrowia. Istotne znaczenie miała poprawa sytuacji mieszkaniowej, rozwój usług ogólnospołecznych oraz rozszerzenie opieki państwa nad rodzinami i zwiększenie uprawnień związanych z założeniem rodziny, macierzyństwem czy wychowywaniem dzieci.

Barbara Bieniulis-Strynkiewicz (1922–1996), polska rzeźbiarka, była absolwentką ASP w Warszawie i stypendystką rządu Francji – lekcje rysunku pobierała w Académie de la Grande Chaumière w Paryżu. Wraz z mężem, Franciszkiem Strynkiewiczem, tworzyła niezwykłe rzeźby plenerowe. Była autorką artykułów i recenzji zamieszczanych w pismach literackich i artystycznych oraz esejów o tematyce artystycznej. W latach 1975–1982 kierowała Zakładem Rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Opr. Katarzyna Kot